Witamina K to grupa rozpuszczalnych w tłuszczach witamin, które odgrywają istotną rolę w krzepnięciu krwi, metabolizmie kości i regulowaniu poziomu wapnia we krwi.
Zielone warzywa zawierają witaminę K1 (filochinon) i witaminę K2 (menachinon), która jest syntetyzowana w układzie pokarmowym. Jakie są przyczyny i objawy niedoboru witaminy K? Dlaczego podaje się go noworodkom zaraz po urodzeniu?
Do czego służy witamina K
Witamina K to grupa organicznych związków chemicznych zawierająca:
- witamina K1 (filochinon);
- Witamina K2 (menachinon) – menachinony krótkołańcuchowe (w tym MK-4) i długołańcuchowe (MK-7, MK-8, MK-9).
Witaminy K1 i K2 różnią się budową chemiczną, filochinon ma mniejszą biodostępność. Warto również zaznaczyć, że K2 MK-7 ma wyższą biodostępność niż MK-4. W literaturze podkreślana jest również witamina K3 (menadion) – jest to syntetyczna prowitamina, która nie występuje naturalnie w przyrodzie.
Witaminy K1 i K2 są związkami rozpuszczalnymi w tłuszczach, natomiast witamina K3 jest związkami rozpuszczalnymi w wodzie.
Wraz z witaminą D i wapniem witamina K odgrywa ważną rolę w utrzymaniu zdrowia kości, zapobiegając między innymi osteoporozie. Przyjmując witaminę D zwiększamy zapotrzebowanie na witaminę K2, która pozytywnie wpływa na wchłanianie wapnia. Jeśli nie możemy zapewnić ich wystarczającej ilości stosując zbilansowaną dietę, można włączyć suplementację witaminą D, K i wapniem. W aptece można znaleźć zarówno leki pojedyncze, jak i złożone.
Szacuje się, że około 90% witaminy K1 jest przekształcane w witaminę K2 (forma MK-4). Proces przemian zachodzi w jądrach, trzustce i ścianach tętnic. Organizm ludzki wytwarza prawie wyłącznie formę MK-4, która, jak wspomniano, jest mniej aktywna niż forma MK-7.
Witamina K dla noworodków
Zapotrzebowanie na witaminę K (filochinon) dla niemowląt ustalono na 5 mikrogramów dla dzieci poniżej 6 miesiąca życia i 8,5 mikrograma dziennie dla dzieci w wieku od 6 do 12 miesięcy.
U niemowląt samoleczenie witaminą K jest ograniczone i powinno być stosowane wyłącznie po konsultacji z pediatrą. Zgodnie z zaleceniami pediatrów każdy noworodek po urodzeniu powinien otrzymywać profilaktycznie witaminę K1. Preferowaną drogą podania witaminy K1 jest domięśniowa, natomiast gdy rodzice odmawiają podania witaminy K1 domięśniowej, podaje się ją doustnie.
Witamina K dla dorosłych
Normy witaminy K dla dorosłych: 65 mikrogramów dla mężczyzn i 55 mikrogramów dziennie dla kobiet. Inne źródła fachowe podają, że dzienne zapotrzebowanie na witaminę K wynosi 75 mikrogramów, czasami podaje się, że wartość ta jest wyższa i wynosi 120 mikrogramów dziennie dla osób dorosłych.
Jednak źródła te nie rozróżniają witaminy K od witaminy K1 lub K2. Często podkreśla się, że forma K2 MK-7 ma przewagę nad formą K2 MK-4 (forma MK-7 jest bardziej aktywna niż forma MK-4). Warto również wiedzieć, że powyższe wartości odnoszą się do zapotrzebowania wątroby na witaminę K (synteza czynników krzepnięcia krwi), podczas gdy zapotrzebowanie na witaminę K dla innych tkanek organizmu nie zostało określone.
Jakie pokarmy zawierają witaminę K
Witamina K1 jest syntetyzowana w roślinach, występuje głównie w takich zielonych warzywach jak:
- szpinak;
- sałata;
- kapusta;
- brokuły;
- brukselka;
- pietruszka;
- szparagi
Mniejsze ilości filochinonu znajdują się również w oleju rzepakowym, oleju sojowym i oliwie z oliwek. Związek ten występuje również w margarynie, majonezie, jogurcie i śliwkach.
Witamina K2 jest produkowana przez bakterie w jelicie cienkim. Niedobór można uzupełnić poprzez spożywanie produktów zwierzęcych zawierających menachinon.
Ono:
- wątróbka drobiowa;
- wołowina;
- mięso z kurczaka;
- salami;
- fermentowane produkty mleczne;
- żółtka jaj;
- twarde sery;
- miękkie (niebieskie) sery;
- ryba.
Witaminę K2 znajdziemy również w przyprawach, takich jak bazylia i kolendra, a także w pieczywie i kiszonej kapuście.
Niedobór witamin
U dorosłych niedobór witaminy K2 występuje stosunkowo rzadko. Objawy niedostatecznej ilości witaminy K w organizmie to przede wszystkim skłonność do krwawień z błon śluzowych, przewodu pokarmowego czy układu moczowego oraz wydłużony czas krzepnięcia krwi. Wynika to ze zmniejszenia aktywności czynników krzepnięcia krwi. Objawy niedoboru witaminy K mogą również obejmować siniaki i obfite krwawienia miesiączkowe.
U noworodków niedobór witaminy K może być przyczyną tzw. noworodkowej choroby krwotocznej. Istnieją trzy formy:
- wczesna (rzadko, dotyka noworodków, które nie otrzymały profilaktycznej dawki witaminy K);
- klasyczny (od 2 do 7 dnia życia);
- późno (rzadko).
Krwawienie w wyniku niedoboru witaminy K u noworodków jest stanem zagrażającym życiu. Krwawienie może wystąpić na przykład w postaci krwotoku w mózgu lub innych narządach wewnętrznych.
