Strumień myśli z kilkoma pomysłami na minutę, czasami uderzający w wyobraźnię – tak powinien wyglądać idealny pracownik, osoba kreatywna, osoba kreatywna.
- Jak rozwijać kreatywność
- Proces twórczy
- Twórcza burza mózgów
- Co przyczynia się do kreatywnego myślenia?
- Co uniemożliwia kreatywne myślenie?
- Czy kreatywność jest koniecznością?
- Kreatywność w pewnym sensie może być przekleństwem?
- Jak stymulować swoją kreatywność?
- Praktyczne wskazówki dotyczące rozwijania kreatywności
Warto wymyślić koncepcję twórczości jako daru z nieba, spowitego aureolą tajemnicy, nazywanego natchnieniem i przypisywanego wielkim artystom. Kreatywność tkwi w ludzkiej naturze. Jako istoty myślące, ludzie nie tylko reagują na to, co dzieje się w środowisku, ale są również ważnym źródłem wszelkich innowacji i zmian.
Istnieją testy, które mierzą kreatywność osoby, takie jak test Guilford. Polega na wymyślaniu w ograniczonym czasie różnych zastosowań dla wspólnego przedmiotu, jakim jest cegła. Ocenia tzw. płynność twórczą, czyli ile pomysłów wygeneruje podmiot, oraz tzw. elastyczność adaptacyjną, czyli fakt, że pomysły pochodzą z różnych dziedzin, co wyraża umiejętność wykorzystania różnych właściwości cegły.
Jak rozwijać kreatywność
Oczywiście są pewne predyspozycje genetyczne, u niektórych osób „na starcie” ten potencjał jest mniejszy, u innych większy, ale można go wzmocnić i rozwinąć za pomocą ćwiczeń. Obie metody uczenia się czy zapamiętywania są skuteczne, podobnie jak metody pobudzania kreatywności.
Ćwiczenia programistyczne
Przede wszystkim chodzi o rozluźnienie krytyki i uwolnienie się od myśli, że coś jest niemożliwe, zbyt drogie lub nie, tak jak powinno być – myślenie analityczne i myślenie krytyczne wymagają innych niż kreatywność operacji umysłowych i mogą je blokować.
Proces twórczy
Klasyczny łańcuch kreatywnego myślenia zaczyna się od fazy przygotowawczej, w której zbierane są dane potrzebne do rozwiązania danej sytuacji i na poziomie intelektualnym starają się świadomie wymyślać rozwiązania lub generować pomysły. To żmudna praca, a w końcu może pojawić się frustracja, czyli stan „niemożliwego”.
A potem – zamiast walić głową w ścianę i złościć się na siebie lub na świat – można zrobić sobie świadomą przerwę, zakładając, że jeśli w tym momencie przyjdzie do głowy jakiś pomysł (co może, ale niekoniecznie), to powinieneś to zapisać. Niektórzy kładą nawet kartkę papieru przy łóżku, ponieważ badania pokazują, że około 3:00 nad ranem z podświadomości uwalniane są albo lęki, które zostały odrzucone w ciągu dnia, albo błyskotliwe skojarzenia z tym, nad czym pracowaliśmy. Ta dłuższa przerwa to faza inkubacji. Oświecenie może nastąpić właśnie w tym czasie lub po powrocie do pracy.
Po opracowaniu wielu rozwiązań przychodzi czas na ich selekcję i testowanie zgodnie z kryteriami, które zostały ustalone na początku.
Twórcza burza mózgów
W klasycznej burzy mózgów Osborne’a zaczynamy od fazy kreatywnej (zielonej), podczas której generujemy pomysły. Zapisujemy je wszystkie i na tym etapie nikt nie jest oceniany. Potem przychodzi faza inkubacji i ważne jest, aby w tym czasie funkcjonował tzw. spóźniony pomysł box – może to być skrzynka elektroniczna lub telefon, do którego przenosimy rozwiązania, lub prawdziwe pudełko umieszczone w przystępnym miejsce. Zaleca się wykonanie drugiego etapu kreatywnego po przerwie, kiedy do poprzednich dodajemy nowe pomysły.
I dopiero potem zaczyna się etap oceny ekspertów (czerwony). W fazie burzy mózgów 90% pomysłów trafia do śmietnika, 10% do przemyślenia, a tylko 1% – to będzie strzał w dziesiątkę, ale tutaj trafne jest powiedzenie, że ilość zamienia się w jakość, bo bez tych 90%, słabe pomysły byłyby genialnymi rozwiązaniami.
Robimy sobie przerwę, potem wracamy do kreatywnej pracy i dodajemy kolejne rozwiązania, zanim zaczniemy je testować.
Zazwyczaj boimy się przestać pracować, jeśli dobrze nam idzie. Musisz przekonać samego siebie, że umysł potrzebuje takiej przerwy. Tak, ale aby nastąpiła inkubacja, czyli narodziny idei, konieczna jest faza przygotowawcza. Musisz poznać i zrozumieć istotę problemu oraz zebrać wszystkie niezbędne dane.
Co przyczynia się do kreatywnego myślenia?
Podstawowe poczucie bezpieczeństwa, relaksu i odprężenia. Jeśli jesteśmy zrelaksowani i w dobrym nastroju, nasz mózg jest bardziej płodny, można się nim cieszyć i bawić, a dopiero potem oceniać indywidualne pomysły. Liczy się też otoczenie – kreatywność wspierają otwarte, duże przestrzenie i możliwość pracy nie tylko przy stole.
Z kolei źle zorganizowana zamknięta przestrzeń lub praca w ciągłym kontakcie z innymi może u niektórych osób blokować proces twórczy, wymagając koncentracji. Dużą rolę odgrywa również pozycja ciała: pozycja śniącego jest taka (zgięte ciało, otwarta postawa, ręce złożone za głową), inna jest pozycja planisty (pochylona o stół) i pozycja krytyka (pozycja zamknięta ze złożonymi rękami) .
Co uniemożliwia kreatywne myślenie?
Oczywiście stres i zmęczenie. Jeśli denerwujesz się i działasz pod wpływem silnych emocji, mózg schodzi do poziomu działań instynktownych, podczas których ufa starym, sprawdzonym metodom. Strach jest również zabójczy dla kreatywności.
Niekiedy mówi się o konieczności, że jest matką wynalazków, z czego można wywnioskować, że jeśli ktoś się boi, to wygeneruje więcej pomysłów. Nic bardziej mylnego, boleśnie nastawieni pracownicy będą starali się przetrwać, zamiast wymyślać coś nowego. Do pewnego stopnia wrogiem kreatywności jest także perfekcjonizm, gdyż zakłada on precyzję, dokładność, powtarzalność i wcześniej założony stan do osiągnięcia. Istnieją badania pokazujące, że perfekcjoniści są również bardziej wycofani poznawczo i preferują struktury i powtarzalne sekwencje.
Czy kreatywność jest koniecznością?
Dużo się mówi o potrzebie kreatywnego myślenia. Z jednej strony to prawda, bo świat jest tak zmienny i nieprzewidywalny, że ważna jest inwencja i elastyczność, ale z drugiej strony wiele zawodów wymaga powtarzalności, rutyny, dokładności, dokładności.
Dlatego jeśli ktoś odnajduje się w takiej roli i czuje się dobrze w środowisku, w którym panuje porządek, nie powinien zmuszać się do bycia kimś innym, ponieważ będzie to ze szkodą dla niego samego i środowiska, w którym pracuje. Są jednak osoby, które zwykle męczą się i są sfrustrowane rutyną. Warto sprawdzić, czy w ich pracy jest miejsce na ekspresję i generowanie pomysłów. Wymyślanie nowych rzeczy rozwija nas, ale posiadanie zbyt wielu kreatywnych w grupie może być niebezpieczne.
Kreatywność w pewnym sensie może być przekleństwem?
Tak trochę. Ale wszystko zależy od tego, w jakim zawodzie jesteśmy. Jeśli zarabiamy na przechodzeniu od pomysłu do pomysłu, to świetnie.
Połączenie potrzeby kreatywności ze zmiennością świata. Czy kreatywność ułatwia odnalezienie się w dzisiejszej rzeczywistości? Nie do końca… Kreatywność otwiera przed nami wiele różnych ścieżek, a jeśli ktoś puści swoją wyobraźnię i pragnienia, może doświadczyć wielkiej frustracji, ponieważ nie będzie w stanie zrealizować wszystkiego, co wymyślił.
Dlatego ważne jest również, aby móc odpuścić niektóre rzeczy i zamknąć te, które już się rozpoczęły. Są to kompetencje osobiste, które po części są wynikiem wrodzonych predyspozycji, a po części nabytych umiejętności i zwykle kojarzą się z tzw. „kompetencjami osobistymi”: stabilnością psychiczną i wytrzymałością, czyli umiejętnością radzenia sobie w sytuacjach, które powodują nierównowagę.
Jak stymulować swoją kreatywność?
Jest kilka prostych sposobów. Możesz tworzyć tzw. mapy myśli lub notatki nieliniowe. Na środku arkusza piszemy główny temat i rozprowadzamy darmowe skojarzenia w całym arkuszu. Następnie szukamy dodatkowych skojarzeń i powiązań między tymi pojęciami.
Grafiki, rysunki, gry z analogiami i metaforami również pomagają w kreatywności. W grupie może działać metoda łańcuchowa, która polega na dodaniu lub zmianie jednego z parametrów do danego elementu i tym samym stworzeniu zupełnie nowej jakości. Osoba kreatywna potrafi skojarzyć elementy, których inni nie potrafią.
Praktyczne wskazówki dotyczące rozwijania kreatywności
Bałagan w miejscu pracy
Amerykańscy badacze Anna Mikulak z Association for Psychological Sciences oraz Joseph Redden i Ryan Rachinel z University of Minnesota przeprowadzili badanie, z którego wynika, że praca w czystym miejscu wspiera tradycyjne myślenie, a zagracone biurko stymuluje kreatywność i innowacyjność.
Chodzenie
