Slaapgebrek is een gebrek aan slaap, dat wordt geassocieerd met het onvermogen om aan een van de fysiologische basisbehoeften van een persoon te voldoen.
Ondanks het feit dat slaap wordt gezien als de rest van het lichaam, zijn er tijdens het slapen veel herstellende en opbouwende processen. Tijdens de slaap daalt de bloeddruk, daalt de lichaamstemperatuur en ademen we langzamer. De reactie op prikkels afkomstig van de externe omgeving wordt verminderd. De opgewekte energie zorgt voor het in stand houden van de noodzakelijke autonome levensprocessen.
Slaaptekort veroorzaakt constante irritatie van het centrale zenuwstelsel en onjuiste regeneratie van weefsels en organen. De gevolgen van slaapgebrek, die als ernstige vermoeidheid worden ervaren, veroorzaken een afname van de psychofysische voorbereiding de volgende dag, een persoon is minder actief en heeft moeite met concentreren.
Basisfasen van slaap
Non-rapid eye movement (NREM) fase
Diepe slaap, waarbij langzame oogbewegingen worden opgemerkt. Dit is de eerste slaapfase, die meestal tot 100 minuten duurt. De niet-REM-slaapfase is verdeeld in vier fasen, die leiden tot een goede en diepe slaap. In de eerste fase komen met gesloten ogen onsamenhangende gedachten op. Verminderde gevoeligheid voor externe prikkels. EEG-testen tonen langzamere oogbewegingen, verschijnen van theta-golven en verdwijnen van alfagolven.
In de tweede fase verslechtert de gevoeligheid voor externe prikkels en stoppen de oogbollen met bewegen. Ondanks het gebrek aan bewustzijn kan het ontwaken snel gaan. De derde fase is de overgang naar diepe slaap, en volgens de EEG-opname verschijnen deltagolven in de hersenen. De laatste, vierde fase van de fase van niet-REM-slaap wordt de langzame golf genoemd, waarbij beelden verschijnen, lichaamsbewegingen of slaapwandelen plaatsvinden. De vierde fase gaat de REM-fase in.
REM-fase (snelle oogbeweging)
Lichte slaap, snelle oogbewegingen. Tijdens deze fase, die ongeveer 15 minuten duurt, treden dromen op vanwege de hoge hersenactiviteit. In vergelijking met de NREM-fase is de ademhaling sneller en minder regelmatig en neemt de hartslag toe, wat bewijst dat de hartspier harder werkt. Afleveringen van REM-slaap duren meestal 5 tot 30 minuten, waarbij cycli worden afgewisseld met niet-REM-slaap. Overmatige slaperigheid overdag veroorzaakt door perioden van REM-slaap is een medische aandoening die narcolepsie wordt genoemd.
Voor een volledig herstel heeft een volwassene 4 tot 6 volledige slaapcycli nodig.
Soorten slaapstoornissen
Slaaptekort is een pathologische aandoening die ernstige gevolgen voor de gezondheid kan hebben of het gevolg kan zijn van ziekten en factoren die problemen veroorzaken bij het inslapen en het juiste verloop van bepaalde slaapfasen.
Bij een gezonde volwassene slaapt een derde van de dag, dus kan worden geconcludeerd dat we ongeveer 30% van ons leven slapen. De symptomen van slaaptekort en de gevolgen van slaaptekort hebben een direct negatief effect op de uitvoering van dagelijkse activiteiten. Zelfs één slapeloze nacht, dat wil zeggen het gebrek aan slaap gedurende 24 uur, zal voorkomen dat het lichaam normaal functioneert. De psychomotorische effecten van een slapeloze nacht zijn vergelijkbaar met de toestand van het lichaam na het drinken van alcohol. Er zijn cognitieve stoornissen, verminderd vermogen om te studeren en te werken, overmatige slaperigheid overdag, verhoogde eetlust en een algemene verzwakking van het psychofysische potentieel.
De volgende vormen van slaapstoornissen zijn geïdentificeerd:
- slapeloosheid – moeite om in slaap te vallen en bepaalde stadia van slaap te behouden;
- parasomnie – disfunctionele slaap geassocieerd met het optreden van stoornissen tijdens de slaap of tijdens het waken, bijvoorbeeld nachtmerries, slaapwandelen, bruxisme (abnormale tandwrijving)
- hypersomnia – overmatige slaperigheid;
- dyssominie is een abnormale tijd van slapen en waken die gepaard gaat met een schending van het biologische circadiane ritme.
Slaapgebrek bij adolescenten
Gebrek aan slaap beïnvloedt de emotionele perceptie en objectieve perceptie van de werkelijkheid. Gebrek aan slaap of frequent wakker worden ’s nachts, naast overmatige slaperigheid overdag, hebben gevolgen in de vorm van een slecht humeur, tot depressie. De gedragsimpact van slaaptekort wordt door de externe omgeving ervaren als een asociale houding, en mensen vermijden contact met de omgeving en vertonen een achteruitgang in sociale functies.
Slaapstoornissen bij adolescenten komen zeer vaak voor. Dit komt door de gemakkelijke toegang tot technologie – computers, tablets, smartphones die zijn verbonden met internet. Tieners en kinderen, die deels in de virtuele wereld van computergames leven, kunnen zich niet losmaken van onwerkelijke ervaringen en op tijd naar bed gaan. Bovendien stimuleert het blauwe licht dat wordt uitgestraald door apparaatmonitoren de afscheiding van dopamine, een neurotransmitter die het beloningssysteem activeert. In deze situatie kunnen we praten over verslaving aan elektronische apparaten. Deze aandoening veroorzaakt een verandering in het circadiane ritme, wat leidt tot chronisch slaaptekort.
Primaire slaapstoornissen
Slaaptekort ’s nachts kan het begin van ernstige ziekten inluiden die een uitgebreide diagnose en vaak gespecialiseerde behandeling vereisen. Het negeren van aanhoudend slaaptekort en nachtelijk ontwaken heeft een aantal gevolgen voor de gezondheid.
Er zijn omstandigheden die kunnen leiden tot verschillende soorten slaapstoornissen. Primaire slaapstoornissen omvatten ziekten zoals obstructieve slaapapneu, rustelozebenensyndroom of narcolepsie.
Slaapgebrek en obstructieve slaapapneu
Slaapstoornissen in de aanwezigheid van obstructief slaapapneusyndroom zijn het gevolg van een slecht functioneren van het ademhalingssysteem. Het wordt veroorzaakt door obstructie van de bovenste luchtwegen en wordt gekenmerkt door luid snurken tijdens het rusten ’s nachts, oppervlakkige ademhaling en adempauzes. Verergering van de symptomen wordt veroorzaakt door ernstige vermoeidheid van het lichaam, overmatig alcoholgebruik of het nemen van slaappillen.
Ook wordt u vaak wakker, voelt u zich rusteloos en kunt u niet ademen. De mate van stress die gepaard gaat met desoriëntatie na een plotseling ontwaken, veroorzaakt in veel gevallen problemen met het weer in slaap vallen. Slaaptekort zorgt ervoor dat de patiënt van streek raakt en onvoldoende regeneratie veroorzaakt een gevoel van constante vermoeidheid en overmatige slaperigheid gedurende de dag.
Benadrukt moet worden dat obstructief slaapapneusyndroom een uiterst gevaarlijke ziekte is die leidt tot onvoldoende zuurstofvoorziening van het lichaam als gevolg van een onjuist gasuitwisselingsproces. Bovendien beïnvloedt gebrek aan slaap coördinatiestoornissen en cognitieve stoornissen. Deze ziekte komt het vaakst voor bij patiënten met obesitas, dus gewichtsverlies zal de basis zijn voor de geleidelijke verlichting van de symptomen.
Gebrek aan slaap en narcolepsie
Narcolepsie is een ziekte die wordt veroorzaakt door schade aan zenuwcellen. Dit is een slaapstoornis van onbekende etiologie die relatief zeldzaam is. Een hypothese is dat de ontwikkeling van narcolepsie wordt veroorzaakt door een mutatie in het gen dat codeert voor het HLA-antigeen op chromosoom 6. Bij verminderde immuniteit of een storing van het immuunsysteem kan het verschijnen van een pathogene factor, zoals een virus, een auto-immuunproces tegen de eigen neuronen. De productie van het eiwit hypocretine, dat betrokken is bij de regulatie van bepaalde slaapstadia, wordt verstoord.
Deze aandoening wordt gekenmerkt door overmatige slaperigheid overdag en een plotseling verlies van spierspanning, kataplexie genaamd. Bovendien kan de patiënt last hebben van slaapgebrek veroorzaakt door een REM-slaapstoornis die gepaard gaat met hallucinaties en hallucinaties. Slaapverlamming, ook een van de symptomen van narcolepsie, treft vooral kinderen en adolescenten wanneer er een extra branderig gevoel in de ogen is of als de patiënt episodes van dubbelzien heeft.
Gevestigde narcolepsie vermindert het comfort en de kwaliteit van leven, professionele en sociale activiteit. Narcolepsie wordt symptomatisch behandeld, farmacotherapie wordt individueel door de arts gekozen. Een belangrijk onderdeel van de therapie is het zorgen voor het circadiane ritme van slapen en waken.
Gebrek aan slaap en rustelozebenensyndroom
Het rustelozebenensyndroom is een aandoening die slaapstoornissen kan veroorzaken. Hoewel de oorzaak van deze ziekte niet precies is vastgesteld, wijzen de meeste onderzoeken op schendingen van de dopamine- en opioïde systemen. Een secundaire oorzaak van RLS kan een tekort aan micronutriënten zijn, waaronder ijzer en magnesium, en medicijnen die symptomen veroorzaken zoals een sterke behoefte om de onderste ledematen te bewegen.
Symptomen die ’s avonds optreden, veroorzaken problemen met inslapen, en slaapgebrek en volledige nachtregeneratie veroorzaken een aantal psychofysische symptomen die het dagelijks functioneren onmogelijk maken. Chronische vermoeidheid en overmatige slaperigheid overdag kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van depressie en andere psychische stoornissen.
Gevolgen van slaaptekort
Symptomen van slaaptekort:
- overmatige slaperigheid overdag;
- verminderde concentratie;
- depressie;
- verhoogde gevoelens van negatieve emoties;
- afname van leervermogen en geheugen;
- verslechtering van reflectie en gevoeligheid;
- spiertrillingen (armen, oogleden);
- spierkrampen;
- problemen met lichaamscoördinatie;
- Verhoogde gevoeligheid voor pijn.
Slaaptekort kan leiden tot een afname van de immuniteit van het lichaam, waardoor het vatbaarder wordt voor virale, bacteriële en schimmelinfecties. Op zijn beurt verstoort onjuiste regeneratie het endocriene systeem. Gebrek aan slaap kan het glucosemetabolisme beïnvloeden, de insulinegevoeligheid verminderen, wat kan leiden tot stofwisselingsziekten zoals insulineresistentie en type 2 diabetes.
Slaaptekort is vaak de onderliggende oorzaak van psychische aandoeningen als gevolg van begeleidende symptomen zoals angst of depressieve stemming. Disfunctie veroorzaakt door slaapgebrek veroorzaakt ernstige stress, verstoringen in de perceptie van de werkelijkheid en een onvermogen om zich aan te passen aan een veranderende externe omgeving.
