De meeste staten in de moderne wereld zijn gebaseerd op een kapitalistische economie. Het kenmerk van het kapitalisme is het bestaan van een vrije markt.
De markt vormt ongetwijfeld de staat en de relatie daartussen. Het heeft direct invloed op ons leven. Om de moderne politieke en economische structuur van de wereld beter te begrijpen, moet u begrijpen wat een markteconomie is.
Wat is een markteconomie?
De markteconomie gaat uit van de ontwikkeling van de markt in een vrije orde met minimale tussenkomst van staatsstructuren. Onderscheidende kenmerken en het belangrijkste kenmerk van een markteconomie is dat verschillende economische entiteiten vrij met elkaar kunnen communiceren, de prijsstelling wordt niet gecontroleerd door één speler.
Staat functioneert in een markteconomie
De invloed van de staat op de economie varieert – het hangt af van de politieke structuur van een bepaald land, maar over het algemeen heeft de staat verschillende rollen in een markteconomie – om de rechten van de producent en de consument te beschermen, de vorming van monopolies te voorkomen en reguleren de in- en uitvoer van goederen.
De rol van de staat in een markteconomie
De invloed van de staat op de markteconomie kan worden beschouwd op basis van drie aspecten: middelen, financiële en juridische aspecten.
- Het resource-aspect is de winning en distributie van materialen die nodig zijn voor fabrikanten.
- Financieel – geld uitgeven, belastingen innen en verdelen.
- Juridisch – regelgevende wetten maken, licenties verlenen aan fabrikanten en burgerrechten beschermen (zowel consumenten als fabrikanten).
Als de staat te veel in de economie ingrijpt, bijvoorbeeld door strikte prijsregulering in te voeren, het grootste deel van de productiecapaciteit in handen heeft of het privébezit beperkt, dan kan zo’n manier van leven niet als een marktleven worden beschouwd. Hoe meer invloed de staat heeft, hoe minder vrij de markt is.
De taak van de staat in een echte markteconomie is niet om die te onderdrukken, maar om die te ondersteunen. Aan de andere kant kan volledige niet-inmenging in het leven van de markt ertoe leiden dat deze zich chaotisch en illegaal begint te ontwikkelen.
Hoe geeft de overheid steun?
De staat schept een wettelijk kader voor het functioneren van een markteconomie en controleert ook of alle wetten, regels en andere eisen worden nageleefd door zowel producenten als consumenten.
Openbare diensten beschermen consumenten van goederen en diensten. Hiervoor controleren ze de kwaliteit van producten die door bedrijven worden vervaardigd en stellen ze bepaalde eisen aan de omstandigheden waaronder de productie moet werken en welke eigenschappen het eindproduct moet hebben.
Bij niet-naleving van de instructies kan de staat verdere productie door het bedrijf verbieden of tijdelijk opschorten. Consumenten die een defect product hebben gekocht, hebben het recht om het te vervangen. In geval van weigering door de fabrikant kan de consument zich tot de staat wenden voor hulp.
De staat beschermt niet alleen consumenten, maar ook producenten van goederen en diensten. Om dit te doen, geeft het licenties af en bevestigt het de kwaliteit van goederen, beschermt het de rechten van particuliere eigenaren.
Een andere manier om een markteconomie te ondersteunen, is via overheidsinvesteringen. Openbare diensten kunnen belangrijke sectoren van de economie van het land ondersteunen door middel van constante geldinjecties, gratis training van specialisten, enz. Hierdoor blijven veel ondernemingen ook in tijden van crisis doordraaien. De staat kan fabrieken, fabrieken en andere industrieën subsidiëren, zodat deze laatste een faillissement voorkomen.
Staatsregulering van de markteconomie
Naast bovenstaande acties controleert de staat ook het financiële aspect van de markt. Dit omvat de inning van belastingen en andere verplichte betalingen van producenten en consumenten, de distributie van geld, de uitgifte van waardepapieren en bankbiljetten en de controle op de circulatie ervan. Zonder dit is de normale werking van de markt, en dus de ontwikkeling ervan, onmogelijk.
De staat controleert altijd zorgvuldig het mijnbouwproces, houdt toezicht op de ontwikkeling van energie, infrastructuur en communicatie, het onderwijssysteem, de gezondheidszorg en de landbouwsector.
Sommige staten kunnen deze aspecten van de economie volledig beheersen doordat ze volledig eigenaar zijn van deze industrieën, andere stellen strikte eisen aan particuliere eigenaren. Dit is te wijten aan het feit dat dit sectoren van de economie zijn die rechtstreeks verband houden met de staat (middelen en de sociale component). Deze gebieden worden constant bewaakt en onderworpen aan constante monitoring.
De centrale banken van landen houden zich bezig met de uitgifte van waardepapieren en bankbiljetten, die nodig zijn voor de normale werking van de markt. Daarnaast besteedt de Centrale Bank aandacht aan en controleert het gebruik van vreemde valuta in de staat en beheert ze de valuta, goud en andere reserves van de staat om haar economie te ondersteunen.
Voorbeelden van de functie van de staat in een markteconomie
De Centrale Bank van de Russische Federatie geeft jaarlijks een bepaald bedrag van de nationale valuta uit – Russische roebels. Hierdoor controleert het inflatieprocessen en handhaaft het de hoeveelheid valuta die nodig is voor het functioneren van de economie.
Een ander voorbeeld is de Federale Antimonopoliedienst van de Russische Federatie, die zich bezighoudt met de strijd tegen monopolies, oneerlijke reclame en andere illegale concurrentiemethoden tussen ondernemers. De FAS controleert ook buitenlandse investeringen, naleving van regelgeving in de detailhandel, enz.
Veel van de belangrijkste winningsindustrieën in Rusland worden gecontroleerd door de staat, die ofwel bedrijven controleert en middelen toewijst, bedrijven bezit of een groot (controle)belang heeft om belangrijke beslissingen te nemen over de verdere ontwikkeling van industrieën. Het Ministerie van Economische Ontwikkeling van de Russische Federatie voert ook de plannen voor economische ontwikkeling uit die door de Russische regering zijn goedgekeurd.
Voor- en nadelen van een markteconomie
De vrije markt heeft, net als andere economische systemen, zijn voor- en nadelen. Ze hangen samen met het feit dat de marktverhoudingen niet centraal worden geregeld, en dat is zowel goed als slecht.
Pro’s
De markteconomie heeft de volgende voordelen ten opzichte van andere modi:
Consumentengedrag beïnvloedt de beslissingen van producenten, waardoor de samenleving zich meer ontwikkelt in de richting die de meerderheid van de bevolking wil. Vraag vormt aanbod, dus de markt produceert praktisch geen “extra” goederen en diensten die hun consument niet zullen vinden. Zo worden de beschikbare middelen efficiënter toegewezen.
Vrije concurrentie heeft een positieve invloed op de prijzen. Niemand controleert de prijzen, dus ze zijn niet kunstmatig laag of hoog. Het potentieel voor economische ontwikkeling groeit. Wetenschap, onderwijs en andere sectoren van de economie ontwikkelen zich sneller door de vrije werking van de markt, buitenlandse investeringen en steun van de staat (maar geen volledige controle).
De consument en de producent nemen onafhankelijke beslissingen, zodat niemand in de minderheid blijft en er geen onvrede is.
Zoals u kunt zien, heeft de markteconomie veel voordelen, en daarom hebben de meeste moderne staten voor deze ontwikkelingsweg gekozen.
Nadelen
Natuurlijk heeft de markt ook nadelen:
In tegenstelling tot een planeconomie besteedt een markteconomie minder aandacht aan de collectieve (publieke) sectoren van de economie: sport, geneeskunde, cultuur). Perioden van ontwikkeling worden gevolgd door periodes van neergang. Hierdoor ontstaat er vaak instabiliteit in de samenleving.
De sociale bescherming van gehandicapte burgers (gepensioneerden, gehandicapten en kinderen) wordt verschoven naar de staat, die in een markteconomie niet zoveel middelen heeft als particuliere eigenaren.
Deze tekortkomingen zijn typerend voor elke marktsituatie, maar manifesteren zich in meer of mindere mate, afhankelijk van het ontwikkelingsniveau van een bepaalde samenleving.
Tekenen van een markteconomie
Er zijn verschillende kenmerkende kenmerken van een markteconomie:
- vrijheid van ondernemen;
- minimale tussenkomst van de overheid;
- vrije relaties tussen zakelijke entiteiten.
Welke rol speelt concurrentie?
Soorten concurrentie in een markteconomie
Concurrentie manifesteert zich in verschillende vormen: in prijsstelling, kwaliteit van de productie, productiemethoden, gebruik van innovaties, concurrentie voor de verkoop van goederen, enz. De concurrentieschaal is individueel (tussen ondernemers), lokaal, nationaal en mondiaal (tussen organisaties).
Markteconomiemodellen
De markteconomie ontwikkelt zich op verschillende manieren in verschillende staten:
- Klassiek kapitalisme. Typisch voor West-Europese staten.
- Angelsaksisch model. VS, VK.
- Oost-Aziatisch. China.
Naast dit soort modellen zijn er nog andere, maar de genoemde zijn gekozen door de meerderheid van de bestaande staten.
Vragen
Wat is het verschil tussen een markteconomie en een commando-economie?
Een markteconomie wordt, in tegenstelling tot een geplande, opdracht (gecentraliseerd), gereguleerd door vraag en aanbod. De positie van de spelers op de markt hangt alleen af van de conjunctuur van de markt (dat wil zeggen, vraag en aanbod). Een markteconomie verschilt van een commando-economie doordat daarin de vraag wat en hoe geproduceerd wordt, door de producenten zelf wordt bepaald.
Vergelijking van commando en markteconomie
Een commando-economie is ook bekend als een geplande economie, een geplande economie of een gecentraliseerde economie.
Voorbeelden van landen met markteconomieën
Markteconomieën: VS, Rusland, China, Duitsland, Frankrijk, Canada, Mexico, Italië en andere. De mate van staatsinterventie in deze landen is verschillend, maar in elk van hen staat vrije concurrentie centraal.
Toen de markteconomie werd gevormd in Rusland
De Russische economie kwam voorheen overeen met een administratief model dat wordt gekenmerkt door de centralisatie van alle processen, de aanwezigheid van één hoofdregulator in de vorm van overheidsinstanties, de vaststelling van prijzen door deze regulator op een bepaald niveau en een planningssysteem.
Sinds de ineenstorting van de USSR heeft Rusland een koers gevolgd in de richting van het bouwen van een marktachtig economisch model om de economie in een staat van groei te brengen.
Wat is een sociaal georiënteerde markteconomie?
Het model van het sociaal-markteconomisch systeem gaat uit van de eis dat de staat en het particuliere bedrijfsleven niet de volledige controle over de economie hebben, maar de mensen dienen. In dit soort gemengde economie, evenals in een markteconomie, bepalen alleen de beslissingen van de consumenten, leveranciers van hulpbronnen en particuliere bedrijven de structuur van de toewijzing van middelen.
De economisch sterkeren zijn echter verplicht de zwakkeren te steunen. De rol van de staat is het ontwikkelen van een gevoel van wederzijdse verantwoordelijkheid van alle deelnemers aan de markt en het corrigeren van oneerlijke trends in concurrentie, handel en inkomensverdeling. Dit systeem werd gezien als een alternatief voor het kapitalistische en socialistische systeem.
Conclusies
De markteconomie is een van de mogelijke wegen van de economie. Dit is het meest voorkomende economische ontwikkelingsmodel ter wereld. De meeste moderne staten hebben deze manier van leven overgenomen.